Ορθοκολικός καρκίνος

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού αποτελεί την τρίτη συχνότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως, και στην Κύπρο. Αφορά το κατώτερο τμήμα του εντέρου. Καρκίνος του παχέος εντέρου προκύπτει όταν τα κύτταρα του εντερικού τοιχώματος εμφανίζουν σφάλματα στο DNA τους, τα οποία με το πέρασμα του χρόνου συσσωρεύονται και οδηγούν σε ανεξέλεγκτο κυτταρικό πολλαπλασιασμό που ξεφεύγει από τους ρυθμιστικούς μηχανισμούς του οργανισμού. Οι περισσότεροι ορθοκολικοί καρκίνοι ξεκινούν από μικρές μη καρκινικές μάζες κυττάρων που αναπτύσσονται πάνω στο τοίχωμα του εντέρου (αδενωματώδεις πολύποδες). Σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών κάποια σφάλματα DNA κληρονομούνται από τους γονείς τους, ενώ σε άλλους ασθενείς τα σφάλματα DNA οδηγούν στη δημιουργία μεγάλου αριθμού πολυπόδων στο έντερο, αυξάνοντας σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Οι περισσότεροι πολύποδες, ιδίως στα αρχικά στάδια εξέλιξής τους, είναι ασυμπτωματικοί, γι’ αυτό και οι περισσότεροι ιατροί συνιστούν τακτικό προσυμπτωματικό έλεγχο (screening), συμπεριλαμβανομένης της κολονοσκόπησης.

Αιτίες

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι συχνότερος σε:

• άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50),
• ασθενείς με προηγούμενους πολύποδες ή προηγούμενο καρκίνο του παχέος εντέρου,
• ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου
• άτομα με οικογενειακό ιστορικό ορθοκολικού καρκίνου· γενικά, ο κίνδυνος είναι υψηλότερος όσο περισσότεροι είναι οι συγγενείς που έχουν προσβληθεί, όσο μικρότερη η ηλικία τους, και όσο περισσότερες γενεές προς τα πίσω έχουν εμφανίσει τη νόσο.

Παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής όπως:

• διατροφή δυτικού τύπου, πλούσια σε λίπη και πτωχή σε φυτικές ίνες,
• το κάπνισμα,
• η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ,
• η καθιστική ζωή και
• παθήσεις όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία

επίσης αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.

Συμπτώματα

Τα συνήθη συμπτώματα του ορθοκολικού καρκίνου περιλαμβάνουν:

1. επίμονη αλλαγή (για περισσότερες από 6 εβδομάδες) στις εντερικές συνήθειες, με εμφάνιση διάρροιας ή δυσκοιλιότητας,
2. αιμορραγία από το ορθό ή αίμα στα κόπρανα,
3. επίμονο κοιλιακό πόνο,
4. ανεξήγητη απώλεια βάρους,
5. κάποιες μορφές αναιμίας,
6. παρουσία διόγκωσης στην κοιλιά,
7. αίσθημα πληρότητας του εντέρου ή
8. εικόνα εντερικής απόφραξης

Διάγνωση

Κατά την επίσκεψή σας στο ιατρείο, ο χειρουργός θα πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό των συμπτωμάτων σας και θα εξετάσει κλινικά τα αντίστοιχα μέρη του σώματος. Αυτό σημαίνει εξέταση της κοιλιάς και του ορθοπρωκτικού σωλήνα, και μπορεί να περιλαμβάνει σιγμοειδοσκόπηση με άκαμπτο ενδοσκόπιο, που επιτρέπει επισκόπηση του κατώτερου τμήματος του εντέρου. Στα πλαίσια διερεύνησης του παχέος εντέρου, ο ιατρός μπορεί ακόμα να ζητήσει αιματολογικές εξετάσεις και, συνήθως, κολονοσκόπηση ή αξονική τομογραφία.

Αν κατά την ενδοσκόπηση τεθεί η υποψία ορθοκολικού καρκίνου, θα ληφθούν βιοψίες και θα γίνει ενδοδερμική χρώση (τατουάζ) της ύποπτης περιοχής του εντερικού τοιχώματος. θα χρειαστούν επίσης επιπλέον απεικονιστικές εξετάσεις με τη μορφή της αξονικής τομογραφίας θώρακα, άνω και κάτω κοιλίας, για να βεβαιωθούμε ότι δεν υπάρχουν άλλα σημεία ανησυχίας και ότι ο καρκίνος δεν έχει επεκταθεί εκτός του παχέος εντέρου. Αν η νόσος εντοπίζεται στο ορθό, τότε η πιο ευαίσθητη εξέταση της συγκεκριμένης περιοχής είναι η μαγνητική τομογραφία ορθού. Μερικές φορές, όταν υπάρχει υποψία πολύ μεγάλου πολύποδα ή πρώιμου ορθοκολικού καρκίνου, μπορεί να γίνει ενδοορθικό υπερηχογράφημα, ώστε να εκτιμήσουμε καλύτερα τη βλάβη, η οποία ενδεχομένως να μπορεί να αφαιρεθεί με μια τοπική ελάχιστα επεμβατική τεχνική που ονομάζεται TAMIS.

Θεραπευτικές επιλογές

Όταν όλα τα αποτελέσματα των εξετάσεων είναι έτοιμα, θα έρθετε στο ιατρείο όπου θα συζητήσουμε τις διαθέσιμες θεραπευτικές εναλλακτικές ανάλογα με το στάδιο της νόσου, τη γενική κατάσταση της υγείας σας και τις γενικότερες προσδοκίες σας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η θεραπεία συνίσταται σε χειρουργική αφαίρεση του όγκου, η οποία παρέχει και τη μεγαλύτερη πιθανότητα ίασης. Κατά κανόνα, επιλέγεται η λαπαροσκοπική κολεκτομή ή η πρόσθια εκτομή, με τις οποίες αφαιρείται το προσβεβλημένο τμήμα του παχέος εντέρου ή του ορθού αντίστοιχα, μαζί με την αγγείωσή του και τους περιοχικούς λεμφαδένες. Μερικές φορές χρειάζεται χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία ή συνδυασμός των δύο πριν από την επέμβαση, προκειμένου να συρρικνωθεί ο όγκος.

Αν επιλέξετε να μην ακολουθήσετε κάποια θεραπεία, τότε ο καρκίνος θα επεκταθεί και ενδεχομένως θα προκαλέσει απόφραξη του παχέος εντέρου, με συνέπεια πόνο και ναυτία. Ταυτόχρονα, πιθανόν να προκαλέσει αιμορραγία οδηγώντας στην εμφάνιση αναιμίας, ενώ μπορεί να παρουσιάσει διασπορά στο υπόλοιπο σώμα. Σε αυτή την περίπτωση, η χημειοθεραπεία, με ή χωρίς ακτινοθεραπεία, ίσως βελτιώσει την ποιότητα ζωής σας.